Davíð: Þá er lokið þjóðfundi, þar sem þúsund manns settu saman á einum degi undirbúningslaust það sem á að vera inntakið á nýrri stjórnarskrá. Þjóðfundurinn sat í kringum 100 borð og var því í rauninni líkari velheppnaðri erfidrykkju en fundi, en mikil og almenn ánægja var sögð hafa verið með þetta fyrirkomulag.

Lýður: Já, góð líking. Fólk er einmitt einlægt og gott á erfidrykkju og lítur yfir farinn veg með opnum hug, rétt eins og við þurfum að gera núna - gera upp við fortíðina og horfa fram á við... Maður spyr til dæmis sjálfan sig grundvallarspurninga eins og "hef ég breytt rétt" og "hvað get ég gert betur" og "hvað skil ég eftir mig".

Davíð: Nú hefur enginn getað komið með frambærilega skýringu á því hvaða nauðsyn reki menn til þess að gera sérstaka atlögu að stjórnarskránni einmitt núna.

Lýður: Ha? Atlögu að stjórnarskránni? Já, hún hefur auðvitað öðlast helgisess því hún hefur gagnast okkur svo vel. Verst að það er ekki aaaaalveg farið eftir henni... en það er annað mál.

Davíð: En það er látið liggja í loftinu að það megi með einhvers konar dulrænum hætti kenna stjórnarskránni um að bankakerfið fór á höfuðið á Íslandi. Og því skuli henni breytt í grundvallaratriðum.

Lýður: Ha? Hver hefur gert það? Já, nei - þú meinar að það sé stjórnarskránni að kenna að siðferði stjórnmálamanna hafi farið á hausinn... er það ekki fulllangt gengið? Þeir hafa alveg séð um það sjálfir hjálparlaust er það ekki? Mestu grautarhausarnir halda því meira að segja fram að það þyrfti að breyta stjórnarskránni til þess að hún gæti veitt valdhöfum aðhald. En við vitum að góðir og sterkir valdhafar þurfa ekki aðhald, bara meiri völd. Þá farnast öllum svakavel.

Davíð: Það er ánægjulegt til þess að vita að engin önnur þjóð sem lent hefur í efnahagslegum ógöngum síðustu tvö árin skuli hafa fattað þetta.

Lýður: Það er nú aðallega ánægjulegt til þess að vita að engin önnur þjóð sem flaggar lýðræðisfánum hefur verið jafn óheppin með valdhafa. Hjúkk fyrir það!

Davíð: Ekki verður þó í fljótu bragði séð að þau nýmæli sem kynnt hafa verið að þjóðfundi loknum hefðu af öryggi komið í veg fyrir bankahrun ef þau hefðu verið komin í stjórnarskrána fyrir haustið 2008.

Lýður: Nei, satt er það Davíð minn. Það hefði þurft grundvallarbreytingu í siðferði og vinnubrögð stjórnmálamanna. Skrambinn að það skuli hafa vikið fyrir sérhagsmunapoti og vanhæfni. En svona er lífið, lítið sem við smælingjarnir gátum gert í því.

Davíð: Upplýst hefur verið að þjóðfundurinn vilji að „stjórnarskráin ávarpi þjóðina“, sem er nýung, því hún hefur ekki sagt neitt upphátt svo vitað sé frá 1874.

Lýður: Hahahahahahahahahaha. Ég dey... Þetta er svo fyndið ÞVÍ ÞAÐ ER SATT! Stjórnarskrár geta ekki talað! Það vita allir! Hahahaha. Hm. En hvað sagði hún annars árið 1874? Töluðu stjórnarskrár þá?

Davíð: Það á einnig að skrifa inn í stjórnarskrána að á Íslandi „búi samheldin þjóð“. Það er sniðug hugmynd. Ekkert hefur bent til þess upp á síðkastið að sú fullyrðing sé rétt, en það gæti lagast ef stjórnarskráin segir það.

Lýður: Já - best að skrifa bara ekki neitt í stjórnarskránna sem ekki er hægt að dæma menn í fangelsi eftir. Til dæmis finnst mér þetta mannréttindarugl í henni alger steypa. Og landsdómur! Bjarni Ben SAGÐI að þetta væri úreld og gamaldags lumma. Verst að hann gat aldrei breytt því... því bara þingmenn geta lagt fram frumv... æjá. Æ sleppum því.

Davíð: En má ekki skrifa líka að á Íslandi búi gáfuð þjóð og árétta í annarri málsgrein að hún sé í raun stórgáfuð miðað við höfðatölu? Og svo á að taka fram í stjórnarskrá að allir eigi rétt á atvinnu, og húsnæði. Hver ætlar að vera á móti því? Hvað á svo að gera í framhaldinu þegar einhver missir vinnunna? Fer sá í biðröð hjá nýjum umboðsmanni stjórnarskrárinnar? Eða munu Umboðsmaður Alþingis, Umboðsmaður neytenda, Umboðsmaður skuldara, Umboðsmaður barna og Umboðsmaður hljómsveita ásamt Umboðsmanni stjórnarskrár setjast niður á auka þjóðfund og fjalla um málið og vísa því til sérstakrar rannsóknarnefndar á vegum Alþingis sem rannsaki í leiðinni aðdraganda þess að landhelgin var færð út í 50 mílur?

Lýður: EINMITT! Það sem þjóðin þarf er ekki ný stjórnarskrá með allskonar bulli í. Hún þarf sterkan leiðtoga sem segir henni hvenær hún á að fara í stríð og hvað er gott fyrir börnin og neytendurna - til dæmis stjórnanda sem segði að frjálshyggjan sé í raun hið týnda testament og að allir skuli vera frjálsir til að græða á kvöldin og grilla á nóttunni... eða hvernig sem þetta var nú aftur. Og ALLIR eiga að fylgja honum í blindni því hann er mátturinn og dýrðin að eilífu (eða þangað til allt hrynur - þá er það í raun fjölmiðlafrumvarpinu og vinstri mönnum að kenna) AMEN.

Davíð: Þjóðfundur vill að tekið verði fram í stjórnarskránni að tryggja beri algjört jafnrétti. Hver á að leggja á endanlegan úrskurð um hvenær því sé náð? Jafnframt er tekið fram að í stjórnarskránni eigi sérstaklega að tryggja rétt minnihlutahópa. Þarf það ef áður er búið að tryggja algjört jafnrétti? Og hvað eru minnihlutahópar? Aðeins 1% þjóðarinnar er í Frímúrarareglunni og ekki nema 0,5% í Viðskiptaráði. Á stjórnarskráin að tryggja sérstaklega rétt þeirra umfram til að mynda aldraðra, sem eru um 30 prósent landsmanna eða kvenna sem eru yfir 50%?

Lýður: Nei, vitanlega ekki. Viðskiptaráð á að halda áfram að hafa 100% rétt umfram alla. Annað væri kommúnismi.

Davíð: Meginniðurstaðan virðist vera sú að inn í stjórnarskrána skuli hrúga óskilgreindum óskalistum í veikburða tilraun til að gera landið algjörlega stjórnlaust. Finnst einhverjum að á meðan ríkisstjórn situr undir forsæti Jóhönnu Sigurðardóttur þurfi sérstakt átak til að gera landið stjórnlausara en það er?

Lýður: Nákvæmlega. Hefurðu til dæmis lesið þýsku stjórnarskránna? Pældu í því - þeir halda því blákalt fram að reisn mannsins sé eitthvað ægilega fínt og lekkert. Og hver á að ákveða hvað reisn sé? Jóhanna Sigurðardóttir? Nei onei. Það er meira að segja talað um að þýska stjórnarskráin sé sú besta í heimi! Og sú franska! Frelsi, jafnrétti, bræðralag... hvílík endemis þvæla! Amatörar.

Davíð: Tekið er fram að í stjórnarskránni eigi að fyrirskipa að öll verk eigi að byggjast á heiðarleika. Leggja beri áherslu á manngildi og mannvirðingu. Þarf ekki hundrað síðna viðauka til að útskýra hvað menn eru að fara. Af hverju er ekki sagt berum orðum að allir eigi að fara að lögum? Er það kannski vegna þess að það liggur í augum uppi? Og það sem liggur í augum uppi þarf ekki að setja í stjórnarskrá. En fara menn að lögum yfirleitt? Það er stór spurning.

Lýður: Hárrétt. Það fer enginn eftir lögum. Tökum sem dæmi ákvæðið í stjórnarskránni að þingmenn skuli fara eftir eigin sannfæringu. Bull. Þeir fara bara eftir því sem leiðtoginn segir eða því sem stendur í stjórnarsáttmálanum. Annars væri landið líka stjórnlaust. Þegar ekki einusinni þingmenn geta farið eftir lögum - hví ættu þá venulegir borgarar að gera það?

Davíð: Til þjóðfundarins átti að velja 1.000 manns af handahófi úr þjóðskrá, sagði í lögunum. Var það gert? Það var nefnilega í heimildarleysi ákveðið að þúsund aðalfulltrúar samkvæmt lögum skyldu eiga 4.000 varamenn. Þetta byrjar satt best að segja ekki mjög vel.

Lýður: Það stendur reyndar "Miða skal við að þátttakendur á þjóðfundi verði um eitt þúsund talsins". Það stendur sem sagt að þátttakendurnir eigi að vera 1000 - ekki hversu margir skyldu valdir, eins og þú segir. Það var algerlega lagt stjórnlagaþingnefndinni í hendur hvernig hún fengi þessa þúsund á fundinn - bara að það skyldi gert með slembiúrtaki. Þetta byrjaði því ekki bara vel, heldur endaði vel líka. Hundleiðinlegt mál fyrir þá sem vilja þessu ferli illt.

Davíð: Og svo skal landið verða eitt kjördæmi. Því bankahrunið var auðvitað ekki síst því að kenna að vægi landsbyggðarinnar er örlítið of mikið. Eða er það ekki öruggt? Engin skýring hefur komið fram á því að einmitt nú verði að gera atlögu að stjórnarskránni.

Lýður: Hver hefur sagt að bankahrunið hafi verið vegna vægi landsbyggðarinnar? Æjá, ég gleymdi að þú ert skáld í hjáverkum. Þau eru svo ægilegir sprelligosar þessi skáld. En þú ert nú lögfræðingur líka er það ekki... Er venjulega talað um að "gera atlögu að" lögum þegar þeim er breytt? Hvað gerðir þú atlögu að mörgum lögum þegar þú varst forsætisráðherra? Bíddu bíddu - stofnaðir þú ekki sjálfur til nefndar undir forystu Jóns Kristjánssonar til að "gera atlögu að" stjórnarskránni? Hvers vegna var það nú aftur? Æjá - því þú vildir breyta stjórnarskránni svo forsetinn gæti ekki verið að vasast með skítugum puttunum í frumvarpi sem þú vildir gera atlögu að. Jæja. Kominn tími til að gera atlögu að kvöldmatnum og leggjast svo í stórsókn við heimilisbókhaldið. Bæó.

Jæja. Nú er komið að stóru stundinni. Það á að kjósa á stjórnlagaþing það fólk sem er besti samnefnari fyrir þjóðina til að búa til nýja stjórnarskrá lýðveldisins. Fyrst á að finna þverskurð af þjóðinni (eitt þúsund enni), sem eiga að sleppa af sér beislinu og skila undirstöðum nýrrar stjórnarskrár til stjórnlagaþingsins góða, sem kosið verður seint í nóvember. Það er gott. Knappur tími, en gott.

18. október næstkomandi rennur út frestur til að bjóða fram til þingsins - það er, að safna 30-50 undirskriftum meðmælenda og skila til landskjörstjórnar ásamt yfirlýsingu um framboð. Hljómar ákaflega einfalt, næstum því of gott til að vera satt: Ef þú vilt bjóða þig fram þarftu bara að safna örfáum undirskriftum og voila - þú ert kandídat til að breyta grunnlögum Íslendinga. 

En bíðum nú aðeins við - athugum málið örlítið betur. Hverjir eru það sem geta raunverulega boðið sig fram? Það er, þegar betur er að gáð, ýmislegt sem ekki stenst æpandi ofbirtu hins raunverulega heims þegar maður opnar Pandóruboxið. Skoðum fyrst hverjir komast, og útilokum svo smá saman þá sem ekki af einhverjum ástæðum geta látið slag standa - við hljótum þá að enda með þá sem raunverulega bjóða sig fram.

Hinir útvöldu

Fyrst skal það tekið skýrt fram fyrir húmorslausa að stærðfræðin hér fyrir neðan er vond. MJÖG vond.

Allavega. 

Samkvæmt lögum um stjórnlagaþing mega allir sem eru kjörgengir til Alþingis bjóða sig fram, ef frá eru taldir "Forseti Íslands, alþingismenn, varamenn þeirra, ráðherrar og nefndarmenn í stjórnlaganefnd og undirbúningsnefnd". Jæja, allir nema 137 stk.  

• Það gera 227.896 - 137 = 227.759 manns (miðað við kjörgengi í síðustu alþingiskosningum)

Eitt er fjarskalega óheppilegt við þetta allt saman, en tími þingsins er frekar óræður. Samkvæmt lögunum á þingið að starfa í tvo mánuði, en getur fengið tvo mánuði í viðbót, sá það þægt. Flestum ber reyndar saman um að tveir mánuðir er býsna stuttur tími til að berja saman stjórnarskrá og því er nokkuð öruggt að gera ráð fyrir fjórum mánuðum. Það breytir því hins vegar ekki að venjulegur launamaður á afar erfitt að fara til yfirmanns síns og biðja um frí í tvo til fjóra mánuði sisona. Segjum að helmingur launamanna hrjósi hugur við þessu því þeir a) óttast um starf sitt eða b) vilja ekki stökkva burt frá ábyrgð af skyldurækni. (Þar missum við þá launamenn sem eru sérstaklega skylduræknir)

• það gera þá 227.759 - 167.800 / 2 = 143.859 manns (miðað við vinnuafl á landinu árið 2009)

 Nú eru þeir sem persónulegra haga sinna vegna geta ekki tekið þátt. Það á auðvitað sérstaklega við úti á landi þar sem stjórnlagaþinginu mun ætlaður staður á höfuðborgarsvæðinu eftir því sem fregnir herma. Þetta getur verið út af börnum, kúm eða kindum eða einhverju allt öðru, en það er nokkuð ljóst að ábyrgðarfullt fólk rýkur ekki bara af stað í tvo til fjóra mánuði eftir því sem vindar blása og skilur eftir sig sviðna jörð. Ég geri ráð fyrir að það sé um fjórðungur kjörgengra sem svona er ástatt fyrir, en hefur aðstöðu að öðru leyti. (Þar missum við ábyrgðarfulla fólkið).

• Það gerir 143.859 - 227.759 / 4 = 86.919 manns 

Svo eru það greyin sem ekki hafa nennu né geð til að fara í skítabransann pólitík. Hvorki verður sagt um kosningabaráttu né opinbert skítkastleyfi á kjörna fulltrúa hvers konar sé sjarmerandi upphafspunktur fyrir að vilja vinna þjóðþrifaverk. Það eru ekki margir sem hreinlega hafa geð í þennan ljóta bransa, og ég ætla að vera djarfur og segja að innan við 5% Íslendinga sem láta hafa sig út í þá vitleysu. Þeir ábyrgðarfullu og skylduræknu hér að ofan eru örugglega nánast allir í hinum 95 prósentunum, þannig að ég sker ekki jafnmikið niður í fjöldanum og ég hefði viljað... en duglega þó.

• Það gerir 86.919 - 80% = 17.384 manns

Þá er komið að stóra niðurskurðinum. Neðst í 8. grein lagananna segir að "Kostnaður hvers frambjóðanda vegna kosningabaráttu má að hámarki nema 2 millj. kr." Þetta þýðir að sá sem ekki á tvær milljónir til að eyða í framboð - og sá sem ekki á sterka fjárhagslega bakjarla (svokallaða hagsmunaaðila, sbr. FL group og Landsbankann þegar ballið var að ná þannig hæðum að ALLIR fóru heim með sætustu stelpunni) á mun minni möguleika, og þar með ólíklegra að viðkomandi bjóði sig fram. Rýnum aðeins í tölurnar. Stjórnlagaþingmenn verða á þingfararkaupi: kr. 520.000. Það er ca. kr. 375.000 eftir skatta. Þetta þýðir að til að vinna upp tapið - 2.000.000 kr. Þarf frambjóðandinn (nái hann kjöri yfirleitt) að vinna í meira en 5 mánuði til að standa á sléttu. En sennilega nokkur ár til að ná upp í mannsæmandi laun að meðaltali... sem er ekki í boði. Hver vill leggja 2.000.000 af eigin peningum að veði að ná kjöri? Ekki margir, og spurning hvort svoleiðis áhættufíklar séu þær týpur sem eigi erindi á þingið. Þá eru eftir þeir sem ætla að auglýsa sig ókeypis og treysta á hlutlausa úttekt fjölmiðlanna (sem er býsna hugrökk hugmynd) og þeir sem hafa hagsmunaaðila á bak við sig.

Ég geri ráð fyrir svakalegum niðurskurði hér, því fáir eiga 2.000.000 til að eyða í veðmál sem er öruggt að þeir tapi á, fáir (en flottir) eiga aðgang að "bakjörlum sem hafa trú á þeim og fyrir hvað þeir standa" og fáir gera sér þá grillu um að komast að með ókeypis auglýsingum. 

• Það gera 17.384 - 90% = 1.738 manns (gert er ráð fyrir að þeir ábyrgðarfullu, skylduræknu og þeir með pólitískt antípat séu undanskildir frá byrjun)

Þá er eftir að útiloka þá sem alls engan áhuga á að fara í þessa vinnu. Það er mjög stór meirihluti þjóðarinnar miðað við áhugann sem þessum málaflokki er sýndur. Undirritaður hefur verið með í nánast öllum umræðum, þingum og opinberum skoðanaskiptum um þetta mál, og þar er býsna fáliðaður bekkurinn að öllu jöfnu. Myndast hafa nokkrir hópar stjórnarskrárnörda hér og þar sem hópa sig saman í mismunandi veðrum og gapa hver ofan í annan, en tala þessa fólks fer ekki yfir 100 - og fáir þeirra ætla að bjóða sig fram af ofantöldum ástæðum. Með því er ég ekki að segja að það séu einungis 100 manns sem hafa áhuga á málinu, heldur einungis að verkefnið er óvinsælt með endemum af einhverjum ástæðum. Kráareigandi væri dapur með minni aðsókn að barnum sínum en 100 manns, ef hann hefði stórskjá og það væri merkilegur knattspyrnuleikur í beinni.

Það gera 1.738 - 95% = 87 manns 

Verði ykkur að góðu. 

Þverskurður af þjóðinni 

Það verða sem sagt þeir ábyrgðarlausu, lítt skylduræknu, pólitískt beiða, með stórt og blakandi nef fyrir styrkjum og af einhverjum ástæðum svakalegan áhuga á stjórnarskránni sem munu bjóða sig fram. Jú og þeir sem geta verið á launum á meðan, svo sem háskólafólk á rannsóknarstyrkjum, embættismenn sem hafa verið ráðnir pólitískt og auðmenn sem leiðist.  Svo skal ekki gleyma þeim sem munu koma inn á flokkspólitískum forsendum og treysta á umbun í formi embætta og bitlinga í framtíðinni - og vilja þar af leiðandi ekki breyta neinu í stjórnarskránni. Fróðleg útkoma úr þeirri samkomu.

Já og svo verður einn og einn ódrepandi hugsjónamaður.

Þið munið þekkja þá - þeir verða með leiðindi og tala um þrískiptingu valds og þjóðaratkvæðagreiðslur. Ekkert sjónvarpsefni. 

Ég fyllist andakt og brjóstið blæst út þegar ég segi: Þetta er stærsta tækifæri sem Íslendingar munu nokkurn tíman sjá til að laga kerfið að sínum hagsmunum í stað hagsmuna kerfisins og kerfiskallanna.

Svo fer bara úr mér allur vindur. 

Ný íslensk stjórnarskrá breytir öllu

Eftirlætis röksemd þeirra sem ekki vilja endurskoða stjórnarskránna nú um daga er að önnur stjórnarskrá hefði engu breytt um hrunið, enda hefði engum dottið í hug í miðjum ósköpunum að breyta henni eða kenna henni um. Þetta er býsna áhugavert viðhorf og endurspeglar þann núllstatus sem stjórnarskráin hefur í hugum fólks hér á landi, alla vega í vissum kreðsum.

Það má hins vegar til sanns vegar færa að önnur stjórnarskrá hefði engu breytt, það er að segja ef ekki hefði verið farið eftir henni - rétt eins og ekki er farið eftir núverandi stjórnarskrá eins og ég fór yfir í fyrstu grein í þessum flokki. Það er því tvennt sem þarf til - nýja stjórnarskrá og vilja til að fara eftir henni, eins og farið var í í grein númer tvö.

Í fyrsta lagi: Hvað er stjórnarskrá?

Í Danmörku er stjórnarskráin kölluð "Grundlov" - grunnlög eða grundvallarlög, sem endurspeglar býsna vel vægi þessara laga: Þetta eru lög sem eru grundvöllur allra annarra laga landsins. Í þröngum skilningi orðsins "lög" væri hægt að ímynda sér að verið sé að tala um eitthvað sem er auðskiljanlegt og í hendi, jafnvel illtúlkanlegt, en þegar stjórnarskrár annarra landa eru lesnar rekur maður sig fljótlega á það að hér hangir meira á spýtunni. Þar er fjallað um réttindi og skyldur borgara, mannréttindi, hamingju, spillingu, neyðaráætlanir, jafnræði, trúarbrögð, hjónabönd, tjáningarfrelsi, menntun osfrv. osfrv. Margt sem ekkert hefur með stjórnsýslu að gera, heldur lífið sem borgarar landsins lifa. Í sem stystu máli mætti segja að stjórnarskrá eigi að snúast um upplifun borgaranna og daglegt líf, en ekki upplifun lögfræðinga og stjórnvalda af borgurum og hvernig á að deila völdum til að meðhöndla þá. Þegar Ísland eignast svoleiðis stjórnarskrá, þá verður farið eftir henni, og þá getur hún breytt þjóðfélaginu.

Það er nota bene ekki einungis um grundvallarlöggjöf að ræða, heldur grundvöll þess siðferðis sem við viljum lifa eftir og grunnhugsun þess þjóðfélags sem við viljum vera hluti af. Lög- og stjórnskipunarfræði eru góðra gjalda verð - en þær fræðigreinar eru einskis virði fyrir þjóð sem ekki veit eftir hvaða gildum hún ætlar að lifa eftir. Frelsi, jafnrétti og bræðralag eru grunngildi frönsku þjóðarinnar og þau eiga sinn heiðursstað í stjórnarskrá þeirra. Íslendingar þurfa einnig að endurspegla sjálfsmynd sína og þau manngildi sem þeir telja eftirsóknarverð á jafnkraftmikinn hátt og byggja nýtt þjóðfélag á þeim grunni. Það eru hin raunverulegu grundvallarlög.

Stjórnlagaþingfrumvarp setur falskan tón

Texti er aldrei saminn í tómarúmi, hvort sem það er ný stjórnarskrá, lög um stjórnlagaþing, skáldsaga eða hvaða annar texti sem er. Texti er saminn í samfélagslegu og hugmyndafræðilegu samhengi. Þýska stjórnarskráin, svo dæmi sé tekið, var samin að lokinni síðari heimstyrjöldinni. Andrúmsloftið á þeim stað og tíma endurspeglaði nánast fullkomið niðurbrot mannsandans í þjóðfélagi sem þurfti að vinna sig út úr einu mesta óréttlætisástandi sem veröldin hefur kynnst. Enda eru upphafsorðin þessi: "Die Würde des Menschen ist unantastbar. Sie zu achten und zu schützen ist Verpflichtung aller staatlichen Gewalt. Þýðingin gæti væri einhvern vegin svona: Mannleg reisn er friðhelg. Skylda alls ríkisvaldsins skal vera að virða hana og vernda. Þetta væru verðug byrjunarorð í öllum stjórnarskrám heimsins. 

Í okkar tilfelli er verið að semja stjórnarskrá í andrúmslofti tortryggni og vantrúar á stjórnmál og stjórnmálamenn. Það endurspeglast, eins og gefur að skilja, í lögum til stjórnlagaþings sem til stendur að vinna nýja stjórnarskrá eftir. Í lögunum eru sérstaklega til tekin átta atriði sem stjórnlagaþingið á að taka til umfjöllunar. Ekkert þeirra hefur með mannlega reisn eða mannréttindi yfir höfuð að gera, heldur er stjórnskipulag og valddreifing þar í algeru aðalhlutverki (sjá 3 gr. laga til stjórnlagaþings). Það liggur í augum uppi að ný stjórnarskrá verður að innihalda atriði eins og "Undirstöður íslenskar stjórnskipunar", "Skipan löggjafarvalds og framkvæmdavalds…" og ákvæði um sjálfstæði dómstóla - það er að segja að tryggja þrískiptingu ríkisvaldsins, en að þessu slepptu er fátt sem stjórnlagaþinginu er lagt fyrir af lögunum að dæma - ef frá eru talin utanríkismál og auðlindamál (sem var bætt við á síðari stigum frumvarpsins).

Þessar hálfneyðarlegu eyður í lögunum eru í sjálfu sér ekki mikilvægar fyrir stjórnlagaþingið - því það ræður sér auðvitað sjálft ef það kýs að ráða sér sjálft og getur haft allt þetta inni í nýrri stjórnarskrá, en það er góð áminning fyrir verðandi stjórnlagaþingmenn því stjórnlagaþingfrumvarpið endurspeglar einungis ástandið í þjóðfélaginu eins og það er núna, en ekki það sem þarf að standa í grundvallarlögum sem mun þjóna okkur, börnum okkar og barnabörnum og öllum þeim sem kjósa að lifa á Íslandi í fyrirsjáanlegri framtíð. Þó að þýska stjórnarskráin sé af mörgum talin sú besta sem hefur verið skrifuð er hún afsprengi aðstæðna, og enn ein ofvirk viðbrögðin við hruninu er ekki það sem íslenska þjóðin þarf á að halda núna. Við þurfum bestu stjórnarskrá sem hægt er að semja fyrir okkar sérstaka land og landsmenn til framtíðar.

En hverju getur þá ný stjórnarskrá breytt?

Hvers virði væri ný Íslensk stjórnarskrá sem allir Íslendingar geta samsamað sig með? Hún eyðir ekki uppsafnaðri tortryggni til margra ára á einum degi. Hún þurkar ekki á augabragði upp afleiðingar vanhæfni þeirra sem komu okkur í þá vondu stöðu sem við erum í nú eða menntar þjóðina betur eða setur fleiri lærisneiðar í ískápinn eða stærri fiska í sjóinn. Hún gæti hins vegar verið byrjunin á því að Íslendingar uppgötvi sjálfa sig sem þjóð án þess að grípa til óyndisúrræða sem jafnan er gert í hátíðarræðum þegar digrir embættisbarítónar veina ræður í míkrófóna um sterku, fallegu bókaþjóðina sem skarar framúr öllum öðrum þjóðum á langflestum sviðum, að því gefnu að miðað sé við höfuðtölu. Hún getur tryggt mannréttindi, lýðræði og góða stjórnarhætti, jöfnuð, frelsi og tækifæri. Hún getur sagt okkur hver við erum og hvert við viljum stefna. Hún getur verið okkar sköpun og sköpunarverk. Hún getur verið við sjálf eins og við viljum sjálf vera.

Ef þetta tekst - þá getur hún breytt öllu sem einhvers virði er að breyta.